منابع علم امامان شیعه

سید محمد جعفر سبحانی

کلام

کارشناسی ارشد

حجت الاسلام والمسلمین حسن معلمی

حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه

دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم

1386

معاونت آموزش مرکز مدیریت حوزه

امام(ع) از دیدگاه شیعه اثنی عشری، انسان کامل و حجت الهی بر روی زمین است که همانند پیغمبر(ص) از طرف خدا تعیین شده و به عنوان یک کارشناس و اسلام شناس کامل، رهبری جامعه اسلامی را عهده‌دار است و غیر از تلقی وحی همه شئونات و مسئولیت‌های پیامبر(ص) را دارا است. یکی از ویژگی‌ها و امتیازات امام(ع) برخورداری از علوم تام و فوق‌العاده‌ای است که موجب آگاهی امام(ع) از حوادث و وقایع گذشته، حال و آینده می‌شود، که این چنین علمی برگرفته از منابع و مصادر متعدد و متنوعی است که از علوم ویژه و بی‌نقص آنها حکایت می‌کند که حتی بعضی از علمای اهل سنت وجود چنین درجه‌ای از علم و دانش در اهل بیت(علیهم‌السلام) را معترف‌اند. (فخر رازی صاحب تفسیر الکبیر هنگامی که تفاسیر سوره مبارکه کوثر را می شمارد از ذریه پیامبر(ص) نام برده و می‌گوید: «... ثم أنظروا کم کان فیه من الاکابر من العلماء کالباقر و الصادق و الرضا(علیهم‌السلام)؛ ... ببین چه بزرگانی از علم و دانش در میان فرزندان رسول خدا(ص) وجود دارد، کسانی چون: باقر و کاظم و صادق و رضا(علیهم‌السلام) فخر رازی، «تفسیر الکبیر»، ج 23، ص 124، سوره کوثر.) این منابع در یک تقسیم کلی دو دسته است که شامل «منابع عام علم امام(ع) (قرآن، پیامبر، کتاب امیرالمؤمنین علی(ع)، جعفر، مصحف فاطمه(س)، محدث بودن، القای روح القدس، نور الهی، اسم اعظم، رؤیای صادقه، کتب انبیاء، عالم به ملکوت، عقل فوق‌العاده) و «منابع خاص علم امام» (صحیفه مختومه، ندای آسمانی، ندای شمشیر، باز شدن پرچم و القای رحمت به قلب امام زمان(عج) می‌گردد. البته همه منابع مذکور همانند علم پیامبر(ص) مأخوذ از علم نامتناهی الهی است؛ زیرا همه این منابع عاقبت به علم خداوند منتهی شده و برگرفته از تفضلات الهی است که به امامان (علیهم‌السلام) عنایت فرموده است؛ بنابراین اگر این چنین منابع و مصادری در مورد گسترده علوم ائمه(علیهم‌السلام) مورد توجه قرار گیرد دیگر جایی برای اشکالات و شبهات مطرح شده در باب علم امام(ع) باقی نخواهد ماند و نتیجه‌ای جز فهم و دانش بی‌نقص امامان(علیهم‌السلام) نخواهد داشت.

1389/07/13

657